ยุทธศาสตร์ชาติสร้าง “ประเทศไทย 4.0” จะไม่สำเร็จ ถ้าไม่มีการปฏิรูปวัฒนธรรม
เรื่องวัฒนธรรมนั้นสำคัญมาก เพราะเป็นตัวกำหนดแนวคิดและค่านิยมของคนไทย
จะเปลี่ยนประเทศเป็น “4.0” ได้อย่างไร ถ้าแนวคิดและค่านิยมของคนไทยไม่เปลี่ยน ยกตัวอย่างเรื่องหนึ่งคือ วัฒนธรรมระบบอุปถัมป์เชิงลบ !
ระยะหลัง ๆ มานี้ แม้จะมีการกล่าวถึง “วัฒนธรรม” ในแง่ “ทุนทางวัฒนธรรม” กันมากขึ้น โดยมักมองว่า ทุนทางวัฒนธรรมเป็นทุนอีกประเภทหนึ่ง อันเกี่ยวข้องกับคุณค่าความรู้ ภูมิปัญญาและงานสร้างสรรค์ เป็นเสมือนสินทรัพย์ที่ผ่านการสะสมและฝังตัวจนเกิดเป็นมูลค่า ในยุคนี้โลกเข้าสู่สังคมฐานความรู้ การประยุกต์และบูรณาการทุนวัฒนธรรมกับการพัฒนาเศรษฐกิจจึงเพิ่มมากขึ้น
ก็ยังมีความเข้าใจผิดดำรงอยู่มาก คือมองแต่การใช้มรดกวัฒนรรมทางด้านเศรษฐกิจ , อุตสาหกรรม, การท่องเที่ยว นั่นคือไปเน้นแต่ด้านการผลิตสินค้าทางวัฒนธรรม แทนที่จะเน้นการ “เปลี่ยนแนวคิดและค่านิยม” ของคนไทย
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่11(2555-2559) ได้ให้ความสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจสร้างสรรค์โดยมุ่งไปที่การเชื่อมโยงระหว่างทุน 6 ทุน คือ ทุนธรรมชาติทุนกายภาพ ทุนสังคม ทุนมนุษย์ ทุนการเงินและทุนวัฒนธรรม โดยทุนวัฒนธรรมเป็นจุดศูนย์กลางที่เชื่อมโยงกับทุนประเภทอื่นๆ เพราะทุนวัฒนธรรมถือเป็นหัวใจที่สำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจสร้างสรรค์ โดยยกตัวอย่างความสำเร็จของประเทศเกาหลีใต้
ประเทศเกาหลีได้ใช้วัฒนธรรมที่มีความเป็นเอกลักษณ์ผสมผสานไปยังสินค้าและบริการต่างๆ อีกทั้งสอดแทรกความเป็นเกาหลีไปตามสื่อต่างๆ เพื่อเป็นการส่งออกวัฒนธรรม เป็นต้นทุนวัฒนธรรม ซึ่งถือว่าเป็นเหมือนกิจกรรมต้นน้ำในห่วงโซ่มูลค่าของอุตสาหกรรมสร้างสรรค์
การดูตัวอย่างของประเทศอื่นเป็นเรื่องที่ควรทำ แต่ก็ควรศึกษาอย่าวิพากย์ ไม่ใช่ลอกเลียนแบบ
เช่นเห็นเกาหลีใต้ประสบความสำเร็จ ก็จะทำตามอย่างที่เกาหลีทำ โดยไม่เข้าใจลึกซึ้งว่า “อะไร” คือปัจจัยแห่งความสำเร็จของเกาหลีใต้
วัฒนธรรม แนวคิด ความเชื่อและค่านิยม ของคนเกาหลีใต้เขาเกิดกระบวนการเปลี่ยนแปลง ปรับปรุงกันมาอย่างไร ?
ประเทศไทยอยากจะสร้าง “เศรษบกิจสร้างสรรค์” “อุตสาหกรรมสร้างสรรค์” ที่จำเป้นต้องมีนวัตกรรมเป้นของไทยเราเอง
แนวคิด ความเชื่อและค่านิยม มีผลโดยตรงต่อการสร้างนวัตกรรม กล่าวคือ สังคมที่มีความสามารถในการสร้างนวัตกรรมสูงนั้น จะมีวัฒนธรรมที่เอื้อต่อการสร้างนวัตกรรม สังคมไทยเริ่ม “เปลี่ยน-สร้าง” แนวคิด ความเชื่อและค่านิยมกันบ้างหรือยัง ?
เท่าที่เห็นคือ ยัง ยังทำงานด้านนี้น้อยไป