แสงไทย เค้าภูไทย
วันนี้ไทยมีหนี้ท่วมหัว ทั้งหนี้สาธารณะ ทั้งหนี้ครัวเรือนสูงสุดเป็นประวัติการณ์ เหตุจากเศรษฐกิจโลกขาลง ซ้ำเติมด้วยโควิด -19 กู้ทะลุเพดานใช้กันไม่หมดในทศวรรษ
นับแต่รัฐประหาร 2557 เป็นต้นมา รัฐบาลพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ต้องใช้นโยบายการคลังขาดดุลเพิ่มระดับมาตลอด
จนถึงวันนี้ เข้าสู่ปีงบประมาณ 2565 คาดว่าปีงบประมาณนี้จะขาดดุลไม่ต่ำกว่า 1 ล้านล้านบาท
จากที่ตั้งเป้าไว้ที่ขาดดุล 7 แสนล้านบาท ทั้งนี้เพราะการเก็บภาษีพลาดเป้าเนื่องจากการระบาดของโควิด-19 ทำให้ต้องชัตดาวน์และประกาศภาวะฉุกเฉิน
ตามเป้าหมายเดิม ใช้ตัวเลขการจัดเก็บภาษีปี 2562 ซึ่งเก็บได้ 2.563 ล้านล้านบาท
การจัดเก็บภาษีได้ต่ำกว่าเป้าหมาย ทำให้มีความจำเป็นต้องเพิ่มวงเงินกู้ ซึ่งเดิมกำหนดเพดานไว้ไม่เกิน 60% ต่อจีดีพีของผลผลิตมวลรวมประชาชาติ (GDP)
แต่ขณะนี้ ยอดหนี้สาธารณะเขยิบใกล้เพดานเต็มที คาดว่าไม่เกินปีหน้า จะทะลุเพดาน 60% ของจีดีพี ทำให้ต้องขยับเพดานเงินกู้เป็น 70% ของ จีดีพี
การประเมินยอดหนี้และสัดส่วนของหนี้ต่อจีดีพีนี้ อยู่บนสมมติฐานอัตราเติบโตของจีดีพี 1-2% ซึ่งมีผลต่อการจัดเก็บภาษี
ส่วนวิเคราะห์เศรษฐกิจของธนาคารพาณิชย์ไทยหลายสำนัก ประเมินฐานะทางเศรษฐกิจไทยปี 2564 ไว้ที่ 0.7-1%
ด้วยอัตราเติบโตที่จำกัดระดับนี้ ธนาคารโลกมองว่า เศรษฐกิจไทยจะต้องใช้เวลาถึง 3 ปี ฟื้นตัวกลับสู่ระดับปี 2562
นั่นหมายถึงเศรษฐกิจไทยจะกลับมาโตได้ 5-6% อันจะทำให้ยอดหนี้สาธารณะลดระดับลงมาต่ำกว่า 60% ของจีดีพี
อย่างไรก็ดี หากรัฐบาลยังใช้จ่ายอย่างไร้ประสิทธิภาพ การจัดเก็บภาษีต่ำกว่าเป้าหมายอย่างที่เป็นอยู่
คาดว่ากว่าระดับหนี้ต่อจีดีพีจะลดต่ำกว่า 60% ได้บรรดานักวิเคราะห์เศรษฐกิจการคลังคาดว่าจะต้องใช้เวลาถึง 10 ปีนับแต่ปี งบประมาณ 2565 เป็นต้นไป
การตั้งงบประมาณรายจ่ายไว้ที่ 20-22% ของจีดีพี แต่จัดเก็บรายได้ ได้แค่ 17-18% ของจีดีพี เท่านั้น ขณะเดียวกันต้องกันเงินงบประมาณชำระหนี้เงินกู้ 3.5-4% ของงบประมาณ
อีก 10 ปีจะใช้หนี้ส่วนที่กู้เกินเพดานเพื่อให้ลดระดับลงต่ำกว่าเพดาน 60% ได้หรือไม่ ?
คงต้องเป็นภาระของรัฐบาลชุดต่อไปและต่อๆไป
ยามนี้ปัญหาเฉพาะหน้าคือศักยภาพในการหารายได้ ซึ่งหนีไม่พ้นภาษี
ภาษีมูลค่าเพิ่มอันเป็นภาษีที่สร้างรายได้ให้สูงที่สุด มีการจ้องจะเพิ่มอัตราจาก 7% เป็น 10% มาแทบทุกปี ถูกประชาชนคัดค้านมาตลอด
ทั้งนี้เพราะ เป็นภาษีที่ติดกับตัวสินค้าและบริการ คนจนคนรวย เสียภาษี 7% เท่ากันหมด
กินมาม่าซอง ซื้อกระเป๋าหลุยส์ใบหนึ่ง ล้วนมีแวตติดตัว 7% ของราคาขายมาทั้งนั้น
ปี 2562 เก็บภาษีมูลค่าเพิ่มเก็บได้ 799,850.76 ล้านบาท แค่ 1%จะมีรายได้เพิ่มอีกกว่า 8 พันล้านบาท
อย่างไรก็ดี เมื่อเพิ่มภาษีแวตไม่ได้ ก็ต้องหาที่เพิ่มทางอื่น ภาษีบาป หรือ ภาษีสรรพสามิตพวกเหล้ายา บุหรี่ ๆไพ่ฯลฯ
ภาษีเงินได้บุคคล ที่เก็บได้มากรองจากแวต ก็ช่วยไม่ได้มาก โดยเฉพาะในยามที่โควิด-19 ยังไม่ไปไหน
วิสาหกิจน้อยใหญ่ปิดกันระนาว คนตกงานเป็นล้าน ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ภาษีนิติบุคคล หดหายไปเป็นแสนๆล้าน
ถ้าเศรษฐกิจไม่ฟื้นตัวภายใน 3 ปีตามที่เวิลด์แบงก์ประเมิน ก็เชื่อว่าหนี้เกินเพดานจะไม่สามารถลดต่ำลงสู่ระดับต่ำกว่าเพดานต่อจีดีพีได้
คนไทยอาจต้องใช้หนี้กันหัวโตไปอีก กว่า 10-12 ปีเป็นอย่างน้อย
แต่ไม่ได้หมายความว่าหมดหนี้ หรือลดลงต่ำกว่าเพดานหนี้ ก่อนโควิดมาเยือนที่อยู่ราว 45-50% ของจีดีพี
เพียงแต่ลดลงต่ำกว่า 60% ของจีดีพีเท่านั้น