“นวัตกรรมไทย” หมายถึง ผลิตภัณฑ์หรือบริการใหม่ที่พัฒนาขึ้นจากกระบวนการวิจัยพัฒนาหรือการปรับปรุงผลิตภัณฑ์หรือบริการเดิมด้วยองค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในประเทศไทย โดยคนไทยมีส่วนร่วม ซึ่งอาจเป็นผลิตภัณฑ์หรือบริการที่มีความคล้ายคลึงกับสิ่งที่มีอยู่แล้วก็ได้ ทั้งนี้นวัตกรรมไทยต้องผ่านการทดสอบและรับรองโดยหน่วยงานที่เชื่อถือได้ มีความปลอดภัยต่อผู้ใช้ และบริเวณใกล้เคียง อนึ่ง นวัตกรรมไทยในที่นี้ ไม่จำเป็นต้องพัฒนาขึ้นในประเทศทั้งหมด อาจซื้อหรือนำเข้าบางส่วน มาจากต่างประเทศก็ได้ (http://www.innovation.go.th/define/)
รัฐบาลมีแนวคิดในการสนับสนุนและส่งเสริมงานวิจัย พัฒนาและนวัตกรรมไทยใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาระบบเศรษฐกิจของประเทศ ในขณะเดียวกันก็ต้องตั้งการ์ดป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาการผูกขาด และตัดโอกาสการแข่งขัน น่าสนใจในการประชุมครม.เมื่อวันที่ 14 มีนาคมที่ผ่านมามีวาระสำคัญ เพื่อทราบ ที่เสนอโดยสำนักงานป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ป.ป.ช.ว่าด้วยข้อเสนอแนะเพื่อป้องกันการทุจริตกรณีการผูกขาดทางการแข่งขันอันเนื่องมาจากนโยบายการสนับสนุนสินค้าที่ขึ้นทะเบียนบัญชีนวัตกรรมไทย
โดยคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติได้ศึกษาและตรวจสอบข้อเท็จจริงเพื่อเฝ้าระวังการผูกขาดทางการแข่งขันอันเนื่องมาจากนโยบาย กฎหมาย หรือระเบียบที่ออกโดยหน่วยงานภาครัฐ การสนับสนุนสินค้าที่ขึ้นทะเบียนบัญชีนวัตกรรมไทย และมีข้อเสนอ 2 ข้อ ดังนี้
1. สำนักงบประมาณและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมจัดทำบัญชีนวัตกรรมไทย โดยพิจารณากำหนดแนวทางป้องกันไม่ให้สินค้าในบัญชีนวัตกรรมเกิดการผูกขาดหรือมีประเด็นความเสี่ยงต่อการเอื้อประโยชน์สาหรับผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่งโดยเฉพาะ
2. สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ทบทวนการกำหนดสัดส่วนการใช้วัสดุที่ผลิตในประเทศและเป็นกิจการของคนไทยไว้ในหลักเกณฑ์การขึ้นทะเบียนบัญชีนวัตกรรมไทยให้ชัดเจน โดยควรกำหนดให้มีการใช้วัสดุที่ผลิตในประเทศและเป็นกิจการของคนไทยไม่น้อยกว่าร้อยละ 50 เพื่อให้เกิดการสนับสนุนและส่งเสริมการนำผลงานวิจัย พัฒนาและนำนวัตกรรมไทยไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาระบบเศรษฐกิจของประเทศ อีกทั้งเป็นการส่งเสริมให้เกิดการผลิตเชิงพาณิชย์ เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลิตภัณฑ์ภายในประเทศและส่งเสริมให้ผู้ประกอบการรายย่อยภายในประเทศสามารถผลิตสินค้าแข่งขันในตลาดได้อย่างยั่งยืน และทบทวนกระบวนการรับขึ้นทะเบียนบัญชีนวัตกรรมไทยในกลุ่มผลิตภัณฑ์นวัตกรรมประเภทที่มีการซื้อหรือนำเข้าวัสดุบางส่วนจากต่างประเทศเพื่อประกอบเป็นผลิตภัณฑ์นวัตกรรมไทย จะต้องมีการตรวจสอบวัสดุที่นำเข้าเหล่านั้นด้วยว่าได้คุณภาพตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมหรือไม่ ก่อนที่จะพัฒนาหรือประกอบเป็นผลิตภัณฑ์นวัตกรรมไทย และถ้าบางชิ้นส่วนเป็นวัสดุที่ผลิตได้ในประเทศและเป็นกิจการของคนไทยให้ใช้วัสดุที่ผลิตในประเทศและเป็นกิจการของคนไทยเป็นหลักก่อ โดยที่ประชุมครม.มีมติให้กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) และสำนักงบประมาณเร่งรัดดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้องให้แล้วเสร็จโดยเร็ว
กระนั้น เราเห็นด้วยกับข้อเสนอแนะดังกล่าว แต่ จะทำอย่างไรให้ข้อเสนอแนะนี้มีสภาพบังคับและมาตรการที่เข้มข้นขึ้นฝากผู้เกี่ยวข้องพิจารณา