ในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมามีเรื่องที่กลายเป็นทอล์คออฟเดอะทาวน์ในสังคมไทย และนำไปสู่การวิพากษ์วิจารณ์กันอย่างกว้างขวาง บนสังคมออนไลน์ แม้บรรยากาศการเมืองจะมีการเปลี่ยนขั้วจัดตั้งรัฐบาล ที่แกนนำในการจัดตั้งรัฐบาลใหม่ นำโดยพรรคเพื่อไทย และพรรคการเมืองที่ถูกคาดหมายว่าจะได้รับเทียบเชิญเข้าร่วมนั้น ล้วนแล้วแต่มีแนวทางเดียวกันนั่นคือ การไม่แก้ไขประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112
อย่างไรก็ตาม น่าสนใจว่า สำหรับพรรคก้าวไกลที่นำเรื่องการแก้ไขมาตรา 112 ไปรณรงค์หาเสียงไว้ แม้ที่สุดอาจไม่ได้เข้าสู่ฝ่ายบริหาร แต่ในช่องทางของสภาฯส.ส.ก็สามารถเข้าชื่อกันไม่น้อยกว่า 20 คนเพื่อเสนอแก้ไขกฎหมายได้เช่นกัน ส่วนจะบรรจุวาระในการพิจารณาหรือไม่เป็นอีกเรื่องหนึ่ง
กระนั้น หากย้อนกลับไปก่อนหน้านี้ มีความพยายามอธิบายและสร้างความเข้าใจให้ไขว้เขว จากคลิปไวรัลในห้วงเวลาหนึ่งที่เกี่ยวกับมาตรา 112 ดังที่ ศ.ดร.ไชยันต์ ไชยพร อาจารย์ภาควิชาการปกครอง คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้นำมาอธิบายเอาไว้ในเพจเฟซบุ๊กส่วนตัว "Chaiyan Chaiyaporn" เมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม 2566 ที่ผ่านมา โดยเนื้อหาเป็นการตอบคำถามของแฟนเพจ ระบุว่า... มีผู้สอบถามผมเรื่องการแก้ไขมาตรา 112 โดยเชื่อมโยงกับพระราชดำรัสของในหลวงรัชกาลที่ 9 วันที่ 4 ธันวาคม 2548 ที่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับการวิจารณ์พระมหากษัตริย์ ผมมีความเห็นดังนี้ครับ“เท่าที่ผมเข้าใจนะครับ คือ ท่านบอกว่า แม้ the king can do no wrong และท่านก็พยายามที่จะไม่ให้ wrong แต่ก็ย่อมเป็นไปได้ที่จะผิดพลาด ถ้าผิดพลาด ก็บอก ก็วิจารณ์กันดีๆถ้าวิจารณ์กันดีๆ แต่ไปใช้มาตรา 112 กับคนที่วิจารณ์กันดีๆ ท่านก็เดือดร้อน”
และผู้ที่ถามได้ตอบผมกลับมาว่า“ใช่ครับ ตามนั้น ผมเข้าใจว่าท่านมีเพื่อนเป็นกษัตริย์ต่างประเทศหลายพระองค์ ก็คงเห็นว่าที่อื่นไม่ได้จับคนเข้าคุกแบบเรา เช่น อังกฤษ ญี่ปุ่น ท่านเลยตรัสบอกว่า นัยๆว่าเปิดให้วิจารณ๋ได้ครับ อย่าเอาคนเข้าคุกเลย(จริงๆก็สอดคล้องกับการแก้112นะคับ)”
ผมได้ให้ความเห็นกลับไปว่า“ท่านน่าจะเปิดให้วิจารณ์ได้ครับ แต่คงไม่ได้เปิดให้ด่าทอ ใส่ร้ายถึงแม้ตัวท่าน โดยส่วนตัวอาจจะทนได้ รับได้ แต่นั้นคือ ตัวท่านในฐานะ กษัตริย์ (king)แต่ในฐานะสถาบัน (crown or monarch) ท่านก็ต้องมีหน้าที่รักษา ‘สถาบันพระมหากษัตริย์’ ด้วยครับ เพราะสถาบันไม่ใช่ตัวบุคคล และเป็นส่วนสำคัญของระบอบการปกครอง ในระบอบพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญมีรัฐธรรมนูญ ก็ต้องมีสถาบันพระมหากษัตริย์ มีสถาบันพระมหากษัตริย์ ก็ต้องมีรัฐธรรมนูญ ขาดอย่างใดอย่างหนึ่ง ก็ไม่สามารถเป็น ระบอบพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญ (constitutional monarchy) ได้ครับ”
สิ่งที่ศ.ดร.ไชยันต์ อธิบายไว้เช่นนั้น เราๆท่านๆ สามารถใช้วิจารณญาณได้ โดยหาข้อมูลจากอินเตอร์เน็ตก็ได้ว่า ผู้ต้องหาที่กระทำผิดตามมาตรา 112 นั้นพวกเขามีพฤติกรรมอย่างไร เป็นการวิจารณ์หรือด่าทอ ใส่ร้าย มีเส้นแบ่งที่น่าจะพิจารณาได้ไม่ยากเลย
และที่สำคัญเมื่อกระทำแล้ว ก็ยังมีนักการเมืองคอยตามไปประกันตัวให้ด้วยอยู่อย่างนั้น โดยที่นักการเมืองเหล่านั้น ไม่เคยมีท่าทีที่จะทัดทาน การด่าทอ และใส่ร้ายนั้นๆ แต่อย่างใด