เราจะเดินต่อไปอย่างไร ? ไม่อยากให้ลืมบทสรุปแนวทางปฏิรูปของ “สภาปฏิรูปแห่งชาติ”( สปช.) หลังการรัฐประหารที่เคยสรุปไว้ ความฝันของการปฏิรูปการเมืองคือ เราจะได้ระบอบประชาธิปไตยที่สอดคล้องกับสังคมไทย ได้การเลือกตั้งที่สุจริตและเป็นธรรม ได้กลไกป้องกันการทุจริตประพฤติมิชอบ ขจัดความเลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจและสังคม ได้การบังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด ทำให้กลไกของรัฐสร้างความเป็นธรรมให้ประชาชนได้อย่างทั่วถึง ภาพฝันนี้ จะเกิดขึ้นจริง ต้องเกิดจากกระทำของพลเมืองไทยส่วนข้างมาก ทำอย่างไรให้พลเมืองไทยส่วนข้างมากพร้อมใจกันปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เช่น เปลี่ยนพฤติกรรมการการเลือกตั้ง สปช. จะสร้างระบอบคัดกรองคนดีเข้าสู่ระบอบการเมืองทั้งท้องถิ่นและระดับชาติได้อย่างไร ? พลเมืองผู้มีสิทธิ์ออกเสียงเลือกตั้งคือตัวคัดกรองคนเข้าสู่ระบอบการเมือง จะทำให้การคัดกรองได้คนดีจริงเข้าสู่การเมืองนั้น ขึ้นอยู่กับพฤติกรรมของพลเมืองผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งส่วนองค์กรอื่น ๆ นั้น มีส่วนส่งเสริมเท่านั้น ไม่ใช่ตัวชี้ขาด องค์กรที่ สปช. เคยให้ความสำคัญคือ สภาพลเมือง สภาท้องถิ่นทั้งระดับตำบลและระดับชาติ องค์กรตรวจสอบภาคประชาชนในสถานะเช่นเดียวกับองค์กรอิสระ การปฏิรูประบบเลือกตั้ง ปรับโครงสร้างการเข้าสู่อำนาจทางการเมืองและการถอดถอน การให้การศึกษาพลเมืองให้มีความตื่นตัวทางการเมือง แต่ดูเหมือนสิ่งเหล่านี้ถูกลืมเลื่อนไป ภาพฝันเหล่านี้ดีแน่นอน แต่จะทำให้เกิดเป็นจริงกันอย่างไร ?ยิ่งย้อนไปดูภาพฝันการปฏิรูปทางเศรษฐกิจที่ สปช. วางไว้ ก็ยิ่งเสียดาย ความฝันของการปฏิรูปเศรษฐกิจของ สปช. ยุคนั้นคือ จะสร้างระบบทุนที่ไม่ผูกขาด ให้ทุนรับใช้สังคม ไม่ใช่สังคมรับใช้ทุน จะสร้างระบบเศรษฐกิจที่เป็นธรรม ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมมีดุลยภาพกับธรรมชาติ จะกำจัดธุรกิจการเมือง จะปฏิรูประบบสถาบันการเงินให้เข้ากับสังคม เป็นหลักการที่ดีเยี่ยม แต่ก็ยากที่จะทำสำเร็จ เสียดายที่เราเคยมีภาพฝันการปฏิรูปที่ยิ่งใหญ่ แต่ถูกลืมเลือนไปอย่างง่ายดาย การปฏิรูปไม่อาจทำได้สำเร็จด้วยอำนาจของคนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง แต่สำเร็จได้ด้วยความใฝ่ฝันร่วมกันที่จะทำให้สังคมของเราเป็นสังคมที่เปิดโอกาสให้ทุกคนอย่างเท่าเทียม มีความยุติธรรม และมีสมรรถนะที่จะทำให้ศักยภาพของบุคคลและสังคมได้พัฒนาไปได้สูงสุด สปช. ทำได้เพียงเสนอแนวทางในการปฏิรูปประเทศไทย ส่วนการขับเคลื่อนการปฏิรูปให้ปรากฏเป็นจริงเป็นภารกิจร่วมกันของคนทั้งสังคม ถ้าคนทั้งสังคม “เฉย” การปฏิรูปจะเป็นจริงไก้อย่างไร ?