ทรงสร้างประโยชน์สุขสู่ปวงประชา เสกสรร สิทธาคม [email protected] ต้นไม้ทรงปลูก “หญ้าแฝก” (8) น่าจะไม่เรียกต้นไม้แต่เป็นพืชแต่ได้ยินคนเรียกว่า “ต้น”อยู่ทั่วไปเหมือนกัน เป็นพืชหรือต้นพืชมหัศจรรย์ที่สำคัญต่อภูมิสังคมของประเทศไทยและเชื่อว่ามีผลพวงไปทั่วโลกด้วย นั่นคือ “หญ้าแฝก”หรือ “ต้นแฝก”ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชรัชกาลที่9 ทรงปลูกไว้ในพื้นที่ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้อันเนื่องมาจากพระราชดำริ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่9มิได้ทรงปลูกหญ้าแฝกคราวเดียวกับต้นมะม่วงพิมเสนมัน แต่ได้ทรงปลูกต้นหญ้าแฝกไว้ เมื่อคราวเสด็จพระราชดำเนินไปยังศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้ฯอีกครั้งหนึ่งในวันจันทร์ที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2535 ณ บริเวณพื้นที่แปลงมะขามหวาน ในปี2535 เช่นกัน วันที่ 19 มีนาคม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่9และสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถในรัชกาลที่ 9 เสด็จฯโดยเฮลิค็อปเตอร์จากพระตำหนักภูพิงคราชนิเวศน์ จังหวัดเชียงใหม่ไปยังเรือนประทับแรมศูนย์พัฒนาปางตอง โครงการตามพระราชดำริ ตำบลหมอกจำแป๋ อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน จากนั้นเสด็จฯไปทรงเยี่ยมราษฎรพื้นที่ บ้านนาป่าแปก บ้านห้วยมะเขือส้ม บ้านรวมไทย และบ้านปางตอง ได้ทรงปลูกหญ้าแฝกแล้วเสด็จฯไปทอดพระเนตรแปลงขยายพันธุ์หญ้าแฝกพันธุ์ต่างๆเช่นหญ้าแฝกจากจังหวัดนครสวรรค์ จากจังหวัดเชียงใหม่ จากประเทศอินเดีย ศรีลังกาแล้วก็ประเทศฟิจิ วันที่ 22 กรกฎาคม 2535 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชเสด็จฯไปทอดพระเนตรผลการดำเนินงานของศูนย์ศึกษาพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลสามพระยา อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี ในวโรกาสดังกล่าวได้ทรงปลูกหญ้าแฝกไว้อีกจุดหนึ่ง หญ้าแฝกเป็นพืชมหัศจรรย์อย่างที่ไม่คาดคิด นับตั้งแต่การชะลอการพังทลายของหน้าดินเป็นต้นดังที่มีบันทึกไว้ ตั้งแต่ศักยภาพที่ก่อประโยชน์ยิ่งใหญ่ในการช่วยเก็บรักษาความชุ่มชื้นไว้ในดินให้ได้อย่างยาวนาน เป็นวิธีที่ ง่าย ๆ และมีประสิทธิภาพอย่างที่เกษตรกรคาดไม่ถึงอีกเช่นกัน วิธีง่ายๆได้แก่การปลูกหญ้าแฝกแถวเดียว เป็นแนวรั้วตามแนวระดับขวางความลาดเทของพื้นที่ โดยแนวรั้วหญ้าแฝกดังกล่าว จะทำหน้าที่ลดแรงปะทะ ของน้ำฝนที่ไหลบ่า ทำให้น้ำแผ่กระจายและไหลซึมผ่านแนวรั้วหญ้าแฝก ซึ่งจะทำให้น้ำ มีโอกาสไหลซึมลงเก็บกักรักษาไว้ในดินได้ทั่วพื้นที่ ซึ่งจะทำให้ ดินมีความชุ่มชื้น เป็นประโยชน์ต่อพืชหลักที่ปลูกไว้ต่อไป นอกจากนั้นลักษณะพิเศษของหญ้าแฝกที่แตกต่างไปจากหญ้าอื่น ๆ โดยทั่วไปก็คือ ระบบรากฝอย ของหญ้าแฝก จะแข็งแรงและหนาแน่น สามารถชอนไชหยั่งลึกลงในดิน ตามแนวดิ่ง ได้ถึง 3 เมตร และรากจะไม่เจริญแผ่ขยายออกทางด้านกว้าง จึงไม่แย่งอาหารของพืชหลักที่ปลูกใกล้เคียงกัน ทั้งนี้ด้วยพระอัจฉริภาพที่ทรงทุ่มเทศึกษาค้นคว้าทำให้ทรงทราบถึงคุณประโยชน์ของหญ้าแฝกอันเป็นอีกทางหนึ่งที่นำไปสู่การพัฒนาดินและน้ำ หญ้าแฝกมีรากแกนและรากแขนงอวบใหญ่ จึงทำให้เกาะยึดดิน และดูดซับน้ำไว้ได้เป็นอย่างดี ดังนั้นเมื่อปลูกหญ้าแฝกตามแนวระดับขวางความลาดเทของพื้นที่แล้วนอกจากต้นที่เจริญแตกกอ อัดกันแน่นเป็นกำแพง อยู่เหนือดิน แล้วรากของหญ้าแฝกก็จะสานกันแน่น เป็นกำแพงอยู่ในดิน ทำหน้าที่เกาะ ยึดติด และดูดซับเก็บความชื้นไว้ในดินได้เป็นอย่างดีอีกด้วย นับเป็นพระอัจฉริยภาพของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที่ทรงศึกษาอย่างลึกซึ้งแล้วทรงทดลองจนเกิดผลดังกล่าว ด้วยเพราะพระมหากรุณาธิคุณที่จทรงช่วยเหลือพสกนิกรของพระองค์นั่นเอง วันนี้ไม่ว่าจะเป็นศูนย์ศึกษาการพัฒนา ห้วยฮ่องไคร้ฯหรือศูนย์ศึกษาพัฒนาห้วยทรายฯได้ทำหน้าที่ เป็นดั่ง "พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติ"ที่มีชีวิตสำหรับทุกคน และยังได้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจ สำหรับผู้ที่ชื่นชอบธรรมชาติและใคร่ศึกษาหาความรู้ ด้านหลักการประกอบอาชีพเพื่อการดำรงชีวิตแบบพอมีพอกิน พร้อมกับได้สัมผัสถึงน้ำพระราชหฤทัยอันยิ่งใหญ่ ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชรัชกาลที่9ที่ทรงมีต่อพสกนิกรของพระองค์อย่างหาที่สุดมิได้ ...........................................................................................