โครงการพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (จบ) นอกจากนี้ยังมีการฝึกอบรมหญ้าแฝกในระดับนานาชาติในหลายครั้ง มีอบรมเรื่อง The International Training Course on The Vetiver System ณ กรุงเทพมหานคร มีผู้เข้ารับการอบรม 31 คน จาก 15 ประเทศ เมื่อปี 2543 v[I,การฝึกอบรมด้านหัตถกรรม ที่สำนักส่งเสริมอุตสาหกรรมในครัวเรือน จำนวน 2 ครั้ง โดยครั้งที่ 1 ผู้เข้ารับการอบรมจากทวีปอเมริกาใต้ ครั้งที่ 2 ผู้เข้ารับการอบรมจากประเทศอินเดีย การส่งผู้เชี่ยวชาญด้านหัตถกรรมไปอบรมในต่างประเทศจำนวน 4 ครั้ง ได้แก่ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน อินโดนีเซีย อินเดีย และเวียดนาม ในด้านการส่งเสริมการปลูกหญ้าแฝกเพื่อวัตถุประสงค์ในด้านต่างๆ อาทิ การปลูกเพื่ออนุรักษ์ดินและน้ำ การปลูกเพื่อปรับปรุงฟื้นฟูคุณภาพทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การปลูกเพื่อส่งเสริมสาธิตฝึกอบรมและการขยายพันธุ์ ที่ผ่านมามีการดำเนินการปลูกหญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ นับจนถึงปี 2558 มีการดำเนินงานไปแล้วรวมทั้งสิ้น 4,882 ล้านกล้า เกิดประโยชน์ต่อพื้นที่ 12,207,141 ไร่ นอกจากนี้ยังได้ใช้ประโยชน์ของหญ้าแฝกในด้านการกรองสารพิษและประโยชน์ทางเศรษฐกิจ ได้แก่ ลดค่าใช้จ่ายเรื่องปุ๋ย ใช้มุงหลังคา ใช้คลุมหน้าดิน ทำหัตถกรรม อาหารเลี้ยงสัตว์ เป็นต้น การส่งเสริมให้เกิดการใช้หญ้าแฝกอย่างแพร่หลายอีกทางหนึ่งคือ การจัดการประกวด โดยที่ผ่านมามีการจัดการประกวดการพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจากพระราชดำริ รวม 9 ครั้ง ซึ่งจัดโดย มูลนิธิชัยพัฒนา สำนักงานกปร. กรมพัฒนาที่ดิน และบริษัท ปตท. จำกัด(มหาชน) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อยกย่อง เชิดชู รวมทั้งเผยแพร่ผลงานการใช้ประโยชน์จากหญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ เป็นการส่งเสริมและขยายผลการใช้ประโยชน์จากหญ้าแฝกอย่างแพร่หลาย เพื่อให้มีการใช้ทรัพยากรดินและน้ำอย่างยั่งยืน รวมทั้งทำให้เกิดเครือข่ายคนรักษ์แฝกแห่งประเทศไทย ซึ่งเกิดผลตามมาอย่างเป็นรูปธรรมในการขยายผลการใช้ประโยชน์จากหญ้าแฝก โดยเครือข่ายคนรักษ์แฝกแห่งประเทศไทยที่ได้รับการสนับสนุนจากบริษัท ปตท.จำกัด (มหาชน) ได้จัดมหกรรมเครือข่ายคนรักษ์แฝกแห่งประเทศไทยขึ้น เพื่อเป็นการส่งเสริมและขยายผลการใช้ประโยชน์จากหญ้าแฝก รวมถึงเป็นการเปิดเทวีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในเครือข่ายคนรักษ์แฝกระหว่างปี 2556 ถึง 2559 รวม 3 ครั้ง แสดงถึงความเข้มแข็งของเครือข่ายที่จะร่วมกันสืบสานพระราชดำริในการใช้ประโยชน์จากหญ้าแฝกได้อย่างดี การดำเนินงานในการสนองพระราชดำรินั้น พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ได้พระราชทานรางวัล The King of Thailand Vetiver Awards แบ่งเป็น 3 ด้าน 6 รางวัล ประกอบด้วยด้านงานวิจัยหญ้าแฝกดีเด่น ประกอบด้วย ผลงานในภาคเกษตรกรรมและผลงานนอกภาคเกษตรกรรมด้านการส่งเสริมและการใช้งานระบบหญ้าแฝกดีเด่น ประกอบด้วย งานส่งเสริมและถ่ายทอดเทคโนโลยี และงานประยุกต์ใช้ระบบหญ้าแฝกและด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนดีเด่น ประกอบด้วย งานประยุกต์ใช้ในพื้นที่เกษตรกรรมและผลทางเศรษฐกิจและสังคม และงานบรรเทาภัยพิบัติ และการป้องกันสิ่งแวดล้อม ซึ่งทำให้ในระดับนานาชาติได้ให้ความสำคัญกับเรื่องหญ้าแฝกดียิ่งขึ้น ในการบริหารจัดการเพื่อให้พัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจากพระราชดำริมีทิศทางที่ชัดเจนมีความต่อเนื่อง คณะกรรมการพัฒนาและรณงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจากพระราชดำริได้กำหนดให้มีแผนแม่บทการพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจากพระราชดำริขึ้น เริ่มครั้งแรกเมื่อปี 2536 และแผนแม่บทฯฉบับที่ 5 ได้สิ้นสุดในปี 2559 ดังนั้น คณะกรรมการพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจากพระราชดำริได้แต่งตั้งคณะทำงานจัดทำแผนแม่บท การพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ฉบับที่ 6 (พ.ศ.2560-2564) เพื่อจัดทำแผนแม่บทฯฉบับที่ 6 เสนอต่อคณะกรรมการฯพิจารณาโดยแผนแม่บทฯฉบับที่ 6 ที่จัดทำโดยคณะทำงานฯได้ผ่านความเห็นชอบเมื่อวันที่ 18 พฤศจิกายน 2559 เรียบร้อยแล้ว แผนแม่บทการพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ฉบับที่ 6 (พ.ศ.2560-2564) ที่ใช้ในการกำหนดทิศทางอีก 5 ปี มีการกำหนดวิสัยทัศน์ของแผนดังนี้ “สนองพระราชดำริด้านการพัฒนาและการใช้ประโยชน์หญ้าแฝก ภายใต้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงอันเนื่องมาจากพระราชดำริ โดยบริหารจัดการแบบบูรณาการผ่านเครือข่ายทุกระดับทั้งในประเทศและนานาชาติ เพื่อการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน” โดยมีแนวทางและมาตรการการดำเนินงานในแต่ละด้าน ด้านการศึกษา วิจัย ประกอบด้วย ส่งเสริมงานศึกษา วิจัย เพื่อให้ได้องค์ความรู้ใหม่ สนับสนุน งานวิจัยและทดลองเพื่อแก้ปัญหาในพื้นที่ และสนับสนุนงานวิจัย เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการใช้ประโยชน์หญ้าแฝก ด้านการจัดการองค์ความรู้ ประกอบด้วย สนับสนุนการรวบรวมข้อมูลและการจัดระบบองค์ความรู้ ส่งเสริมการเข้าถึงองค์ความรู้ และสนับสนุนให้เกิดการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ท้องถิ่น ด้านการส่งเสริม ประกอบด้วย ส่งเสริมกิจกรรมการใช้ประโยชน์หญ้าแฝก สนับสนุนการทำงานแบบบูรณาการและการมีส่วนร่วม และส่งเสริมการถ่ายทอดความรู้ ความเข้าใจ ด้านการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ ประกอบด้วยส่งเสริมให้เกิดการประชาสัมพันธ์ในหลากหลายรูปแบบและสนับสนุนให้การประชาสัมพันธ์เข้าถึงกลุ่มเป้าหมาย ด้านการบริหารจัดการ สนับสนุนการบริหารจัดการอย่างเป็นระบบ สนับสนุนการติดตามและประเมินผล ทั้งนี้ในการแปลงแผนไปสู่ภาคปฏิบัติจะมีการจัดทำแผนปฏิบัติการพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ระยะ 5 ปี (พ.ศ.2560-2564) และแผนปฏิบัติการประจำปีต่อไป ซึ่งหน่วยงานต่างๆจะได้ดำเนินการสนองพระมหากรุณาธิคุณให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน ทำให้การใช้หญ้าแฝกมีแพร่หลายและเหมาะสม ซึ่งจะก่อประโยชน์ดังที่ได้พระราชทานพระราชดำริไว้ เรียบเรียงโดย นายวัชระ หัศภาคกองแผนงานและวิเทศสัมพันธ์ สำนักงานกปร.