เมื่อเขียนด้วยลายมือฟื้นคืนชีพ

รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์

ประธานที่ปรึกษาสวนดุสิตโพล มหาวิทยาลัยสวนดุสิต
 

วิธีการอย่างหนึ่งในการประสานความรู้ในสมองให้ดีขึ้น คือ การเขียนบันทึกการเรียนรู้ด้วยมือแทนที่การพิมพ์ ซึ่งจะทำให้สามารถจดจำสิ่งต่าง ๆ ได้ง่ายขึ้น การจดบันทึกด้วยมือจะช่วยพัฒนาความเข้าใจเชิงแนวคิดได้ดีกว่าการพิมพ์ เนื่องจากการเขียนด้วยลายมือช้าและน่าเบื่อจึงทำให้การจดบันทึกคำต่อคำทำได้ยากขึ้น ในการเขียนจึงต้องมีการประมวลผลข้อมูลจริงและสรุปข้อเขียนในลักษณะที่เหมาะสมสำหรับตนเอง

การเขียนด้วยมือเป็นงานที่ทำได้ช้ากว่าการพิมพ์ ทำให้ต้องมีการเลือกสิ่งที่ต้องเขียนมากขึ้น ซึ่งนักวิจัยพบว่ากระบวนการจริงที่เกิดขึ้นเกี่ยวกับการเขียนด้วยมือทำให้เกิดความเข้าใจเนื้อหาที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม เป็นเรื่องจำเป็นที่จะต้องลบล้างสัญชาตญาณการเขียนและทุกอย่างต้องมีการเลือกสรรมากขึ้น และแน่นอนควรจัดระเบียบบันทึกย่อทันทีหลังจากนั้นและทบทวนเป็นประจำ

การศึกษาวิจัยในปี ค.ศ. 2014 (2557) เรื่อง “ปากกานั้นยิ่งใหญ่กว่าคีย์บอร์ด”  (The Pen Is Mightier Than The Keyboard) ที่เคยตีพิมพ์ในวารสาร Frontiers in Psychology ยืนยันว่าการเขียนโน้ตด้วยลายมือทำให้เก็บข้อมูลได้ดีกว่า การพิมพ์บนแล็ปท็อป แม้ว่าโดยรวมแล้วการเขียนด้วยลายมือจะทำให้ได้จำนวนคำหรือประโยคที่เขียนได้น้อยลง

การจดบันทึกบนแล็ปท็อปแทนที่จะเขียนด้วยมือเป็นเรื่องปกติที่พบเห็นมากขึ้น แต่นักวิจัยหลายคน ระบุว่าแล็ปท็อปช่วยให้การจดบันทึกมีประสิทธิภาพน้อยกว่าการจดบันทึกด้วยมือ เนื่องจากการใช้แล็ปท็อปจะถูกรบกวนในเรื่องการทำงานหลายอย่างพร้อมกันและอาจเกิดความฟุ้งซ่านระหว่างการใช้งาน นอกจากนี้ ผลจากการวิจัยยังพบว่าการใช้แล็ปท็อปเพื่อจดบันทึกเพียงอย่างเดียวเท่านั้นอาจทำให้การเรียนรู้ลดลง เนื่องจากการใช้งานส่งผลให้การประมวลผลสั้นหรือตื้นขึ้น

ผลการวิจัยอย่างน้อย 3 เรื่อง พบว่า ผู้เรียนที่จดบันทึกบนแล็ปท็อปทำได้ไม่ดีกับคำถามเชิงแนวคิดมากกว่าผู้เรียนที่ จดบันทึกด้วยลายมือเขียน แสดงให้เห็นว่าในขณะที่การจดบันทึกมากขึ้นอาจเป็นประโยชน์ แต่ผู้จดบันทึกบนแล็ปท็อปกลับมีแนวโน้มที่จะถอดความคำบรรยายแบบคำต่อคำมากกว่าการประมวลผลข้อมูลและตีกรอบใหม่ด้วยคำพูดของตนเองซึ่งส่งผลเสียต่อการเรียนรู้

การเขียนบันทึกด้วยลายมือจะทำให้การจดจำบันทึกของตนเองดีขึ้น คำอธิบายก็คือ การขยับมือช่วยเก็บข้อมูล จากสมองหลายส่วนที่ต้องทำงานพร้อมกัน การเขียนด้วยลายมือมีแนวโน้มด้านการสังเคราะห์ข้อมูล ขณะที่การพิมพ์มีความโน้มเอียงไปทางการถอดความคำศัพท์

งานวิจัยเรื่อง “Advantage of Handwriting Over Typing on Learning Words: Evidence From an N400 Event-Related Potential Index” ซึ่งเผยแพร่เมื่อปี ค.ศ. 2021 (2564) บนเว็บ PubMed Central® (PMC) ได้ศึกษาเปรียบเทียบภาวะอารมณ์และระดับการเรียนรู้ของเครื่องมือการเขียน 3 ชนิด ได้แก่ 1) การเขียนด้วยลายมือด้วยปากกาหมึกบนกระดาษ 2) การเขียนด้วยลายมือด้วยปากกาดิจิทัลบนแท็บเล็ต และ 3) การพิมพ์ด้วยแป้นพิมพ์หรือคีย์บอร์ด

ผลการวิจัยสรุปว่า ผู้เข้ารับการอบรมมีอารมณ์เชิงบวกระหว่างการเรียนรู้สูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญระหว่างการเขียนด้วยลายมือมากกว่าการพิมพ์  ในทางกลับกันการวัดค่าดัชนีพฤติกรรมและคลื่นไฟฟ้าสมอง (Behavioral & Electroencephalographic Indices) ทันทีหลังจากเรียนรู้ด้วยเครื่องมือการเขียนแต่ละแบบของผู้เข้ารับการอบรม พบว่า ดัชนีพฤติกรรมไม่ได้รับอิทธิพลจากเครื่องมือการเขียน

ผลลัพธ์ข้างต้นนี้ ชี้ให้เห็นว่าการเขียนด้วยลายมือทำให้สามารถจดจำคำศัพท์ใหม่ ๆ ได้มากขึ้น ข้อดีของการเขียนด้วยลายมือที่มีมากกว่าการพิมพ์อาจเกิดจากอารมณ์เชิงบวกมากขึ้นระหว่างการเรียนรู้ นอกจากนี้ ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นยังแสดงให้เห็นว่าการเขียนด้วยปากกาดิจิทัลบนแท็บเล็ตสามารถเพิ่มขีดความสามารถในการเรียนรู้เมื่อเทียบกับการพิมพ์ด้วยแป้นพิมพ์เมื่อบุคคลคุ้นเคยกับการใช้ปากกาดิจิทัลและแท็บเล็ตแล้ว

การเขียนด้วยลายมือบนกระดาษสามารถฟื้นคืนชีพขึ้นใหม่ ก็เพราะการเขียนด้วยลายมือมีข้อบ่งชี้หรือประโยชน์หลายประการ อาทิ การเขียนด้วยลายมือต้องเลือกสรรและคิดอย่างมีกลยุทธ์เกี่ยวกับข้อมูลที่จะเขียน การเขียนด้วยลายมือทำให้เกิดการเรียนรู้เชิงแนวความคิด โดยสมองถูกบังคับให้ต้องคิดมากขึ้น มีส่วนร่วมมากขึ้น และมีแนวโน้มที่จะสร้างความสัมพันธ์และความเชื่อมโยงระหว่างข้อมูลส่วนต่าง ๆ มากขึ้น การเขียนด้วยลายมือ ปากกาและกระดาษทำให้สร้างบันทึกย่อที่มีลักษณะเป็นภาพได้ง่าย ซึ่งการจดบันทึกด้วยภาพช่วยส่งเสริมความเข้าใจและทำให้จดจำข้อมูลง่ายขึ้น การเขียนด้วยลายมือยังช่วยเพิ่มความคิดสร้างสรรค์ และสร้างบันทึกที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่แตกต่างจากผู้อื่นโดยสิ้นเชิง และที่สำคัญการเขียนด้วยลายมือมีสิ่งรบกวนสมาธิน้อยกว่าการพิมพ์ ทำให้ตัดขาดจากสิ่งรบกวนสมาธิและมุ่งความสนใจไปที่งานที่ทำอยู่ได้ดีขึ้น

..โลกพัฒนาก้าวหน้าไม่หยุด การเขียนด้วยลายมือแบบดั้งเดิมไม่มีวันสูญหาย ท่านผู้อ่านคิดเห็นประการใดกันครับ..