ครูดีนั้นต้องเป็นอย่างไร? ถึงจะดีจริง!!

รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์

ประธานที่ปรึกษาสวนดุสิตโพล มหาวิทยาลัยสวนดุสิต

หากคิดที่จะเป็นครูดีแล้วไม่ใช่เรื่องยากนักหากมี “ใจ” ที่จะเสียสละเพื่อส่วนรวม เพราะครูคือผู้ที่อบรมสั่งสอน แนะนำ ถ่ายทอดความรู้ สร้างสรรค์ภูมิปัญญา และพัฒนามนุษย์เพื่อรับใช้ชุมชน สังคม และประเทศ ทั้งยังมีหน้าที่สอน อบรมเกี่ยวกับวิชาความรู้ การอ่าน การเขียน รวมไปถึงการให้ข้อมูลและคำแนะนำในการใช้ชีวิตประจำวันและการทำงาน ซึ่งครูดีจะคงอยู่ในความทรงจำของเด็กที่ ครูเคยสอนมาตลอดไป เพราะไม่ว่าเด็กนักเรียนคนนั้นจะเติบโตเป็นผู้ใหญ่และห่างไกลจากวัยเรียนไปมากเพียงใด ก็ยังสามารถบอกชื่อ
ครูคนโปรดที่เคารพรักได้เสมอ

ครูดีมีความสำคัญต่อการพัฒนาและความสำเร็จทางวิชาการของนักเรียน แต่ครูดีนั้นก็เป็น “ของหายาก” เพราะนอกจากจะต้องมีทักษะหลากหลายทั้งด้านการสื่อสาร การทำงานเป็นทีม การจัดการเวลา การจัดระเบียบ และการแก้ปัญหา ครูดียังต้องมีคุณสมบัติและทักษะอื่นหลายอย่างประกอบร่วมด้วย

ถ้าจะนิยาม ‘ครูดี’ ในยุคสมัยนี้ ก็ต้องเป็นผู้เรียนรู้ตลอดชีวิตที่อุทิศตนเพื่อพัฒนางานด้านวิชาการของนักเรียน หมั่นศึกษาเพิ่มเติมเพื่อค้นหาพร้อมพัฒนาวิธีการและทักษะต่าง ๆ แล้วนำมาถ่ายทอดสู่ศิษย์ของตนเอง ส่วนตัวบ่งชี้ที่จะบอกว่าครูนั้นเข้าข่าย ครูดีหรือยังเพื่อจะได้นำมาใช้เป็นแนวทางการสร้างและฝึกฝนคุณลักษณะของความเป็นครูดี อาทิ

การตั้งเป้าหมายที่ดี - ครูดีต้องรู้วิธีตั้งเป้าหมายที่ชัดเจนสำหรับนักเรียนแต่ละคน เป้าหมายจะช่วยในเรื่องการวัดผล การเรียน ให้แนวทางที่ชัดเจนแก่นักเรียนในการปรับปรุงตนเอง เป้าหมายยังเป็นส่วนสำคัญในการกำหนดและวัดความท้าทาย ทั้งตัวนักเรียนและครูผู้สอน

การสื่อสารที่ชัดเจน - ครูดีต้องใช้ทักษะการสื่อสารทางวาจาและอวัจนภาษาเพื่อระบุความต้องการของนักเรียน และรู้ว่าเมื่อใดควรฟังและเมื่อใดควรพูด ครูดีต้องใช้ทักษะการสื่อสารที่เป็นลายลักษณ์อักษรเพื่อรายงานข้อมูลแก่ผู้ปกครองและผู้เชี่ยวชาญด้านอื่น ๆ ในโรงเรียน

การทำตัวเป็นแบบอย่างที่ดี - การกำหนดกฎเกณฑ์และการส่งเสริมพฤติกรรมบางอย่างถือเป็นก้าวย่างที่ดีในการพัฒนานักเรียน แต่ครูก็ต้องทำพฤติกรรมแบบเดียวกับที่ขอจากนักเรียน ครูจะช่วยนักเรียนปลูกฝังนิสัยและพฤติกรรมที่พึงประสงค์ได้เป็นอย่างดี

การปรับตัวและความยืดหยุ่น - นักเรียนแต่ละคนมาจากภูมิหลังที่แตกต่างกันโดยมีบุคลิกภาพ ความต้องการด้านการศึกษาและพัฒนาการที่สำคัญของแต่ละคน แผนการสอนหรือวิธีการสอนแบบหนึ่งใช้ได้ผลดีกับนักเรียนประเภทหนึ่ง แต่ก็ใช้ไม่ได้ผลดีกับนักเรียนอีกคนหนึ่ง ครูดีต้องเรียนรู้วิธีปรับตัวให้เข้ากับความต้องการส่วนบุคคลของนักเรียนแต่ละคน

การตระเตรียม - นอกเหนือจากการเรียนรู้เพื่อปรับให้เข้ากับความต้องการของนักเรียนแต่ละคนแล้ว ครูดียังเรียนรู้ที่จะเตรียมพร้อมสำหรับทุกสถานการณ์ที่เป็นไปได้ การเตรียมพร้อมของครูช่วยส่งเสริมความไว้วางใจและความสะดวกสบายในห้องเรียน และช่วยให้ครูสร้างแผนการสอนที่ตรงตามความต้องการส่วนบุคคลของนักเรียนแต่ละคน

การสะท้อนตนเอง - การสะท้อนตนเองคือความสามารถของบุคคลในการสะท้อนความต้องการ ความปรารถนา และความสนใจของตนเอง ซึ่งสามารถนำไปสู่การยอมรับตนเองและความสำเร็จทางวิชาการ ครูที่สะท้อนจุดแข็ง จุดอ่อน และคุณลักษณะของตนเองในฐานะครูและมีความตั้งใจที่จะปรับปรุงจะสามารถกระตุ้นให้นักเรียนสะท้อนตนเองในระดับเดียวกันได้ดี

การเรียนรู้ตลอดชีวิต – ครูดีใส่ใจเรียนรู้อย่างต่อเนื่องและแสวงหาโอกาสในการพัฒนาทางวิชาชีพ เพื่อให้บริการความรู้แก่นักเรียนให้ได้ดีที่สุด

การส่งเสริมความรักในการเรียนรู้ – ครูดีทำให้การเรียนรู้เป็นเรื่องสนุกด้วยการให้ความรู้แก่นักเรียนในลักษณะที่ดึงดูดและกระตุ้นความสนใจของนักเรียน เมื่อนักเรียนสนุกและสุขใจกับการเรียนรู้ก็มีแนวโน้มที่จะมีส่วนร่วมในห้องเรียนยิ่งขึ้น มีผลการเรียนดีขึ้น และให้ความสำคัญกับการศึกษาอย่างต่อเนื่อง

แล้วรู้หรือไม่ว่าครูดีที่ทั่วโลกต้องการคิดเป็นจำนวนเท่าใด? ตัวเลขจากสถาบันสถิติแห่งยูเนสโก (UNESCO Institute for Statistics: UIS) ประมาณการว่าภายในปี 2573 ทั่วโลกต้องการครูดีถึง 68.8 ล้านคน โดยแบ่งเป็นครูระดับประถมศึกษา 24.4 ล้านคน และครูระดับมัธยมศึกษา 44.4 ล้านคน

เมื่อหันมองถึงปริมาณครูที่มีอยู่จริงแล้ว พบว่ายังขาดแคลนครูดีที่ผ่านการฝึกอบรมอย่างดี ด้วยครูเป็นบุคคลที่สำคัญอย่างยิ่งในวงการการศึกษาทั้งด้านวิชาการและประสบการณ์ รวมทั้งเป็นอาชีพที่ถือว่ามีเกียรติสูงและต้องเสียสละเพื่อส่วนรวมอย่างมาก หากขาดซึ่ง
ครูดีแล้วเป้าหมายทางการศึกษาของประเทศก็คงเป็นแค่ฝันค้าง ยิ่งสถาบันสถิติแห่งยูเนสโก หรือ UIS ก็ออกมาย้ำหนักแน่นว่ามี
ความจำเป็นเร่งด่วนที่ต้องผลิตครูดีเพิ่มหลายล้านคนเพื่อช่วยขับเคลื่อนชุมชน สังคม ประเทศ และโลกให้บรรลุเป้าหมายทางการศึกษา SDG4

หวังว่าประเทศไทยจะไม่ขาดแคลนครูดีเพื่อร่วมกันขับเคลื่อนประเทศไทยให้พัฒนาก้าวหน้ากว่าวันวานที่ผ่านมาครับ...