“ช่อทิพย์เทวมาลา”ดอกไม้จันทน์จากไม้โมกมัน
หัวใจชาวอาชีวะถวายความอาลัย ในหลวง รัชกาลที่ 9 (จบ)
ความเป็นมาการทำดอกไม้จันทน์ด้วยไม้โมกมันนั้น ดร.รุ่งธรรม ศรีวรรธนศิลป์ อาจารย์เชี่ยวชาญ วิทยาลัยเทคนิคกำแพงเพชรขยายความว่า รูปแบบการประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์จากไม้โมกมัน จะประดิษฐ์เป็นดอกกุหลาบนวมินทร์ ดอกแก้ว และดอกราชาวดี ก่อนแล้วนำทั้ง 3 ดอกไม้ดังกล่าวมารังสรรค์เป็นช่อดอกไม้พิเศษ ในนาม “ช่อทิพย์เทวมาลา” ซึ่งมีความหมายว่า ดอกไม้ถวายเทวดาบนสรวงสวรรค์ โดยที่ในแต่ละช่อ จะประกอบไปด้วย ดอกกุหลาบนวมินทร์ จำนวน 9 ดอก หมายถึง ดอกกุหลาบที่เป็นสัญลักษณ์แห่งความรักอันบริสุทธิ์ ที่ประชาชนชาวไทยน้อมถวายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9ดอกแก้ว 9ดอกหมายถึงสิ่งที่มีค่าสูง เป็นที่รัก ที่นับถือบูชาของคนทั่วไป ดอกราชาวดี 9ดอกหมายถึง ดอกไม้ของพระราชาโดยจะมีการจัดช่อเรียงชั้นเป็นรูปทรง “พุ่มข้าวบิณฑ์” ซึ่งเป็นทรงพุ่มที่ใช้เป็นเครื่องตกแต่งหลังคาเรือนยอด โดยปักอยู่ส่วนบนสุดของยอดบุษบก ยอดมณฑป ยอดปราสาท ยอดมงกุฎ นอกจากนี้ ในแต่ละช่อประกอบด้วย ธูปไม้ระกำ เทียน และแกนไม้หอม โดยจะมีความยาวของช่อ 39 เซนติเมตร ผูกแต่งด้วยริบบิ้นสีทอง
“ไม้โมกมันเป็นไม้มงคลพระราชทานเป็นไม้ประจำจังหวัดราชบุรี ที่จริงโบราณก็เคยใช้ไม้โมกมันเกี่ยวกับพิธีถวายพระเพลิงมาแล้ว แม้ว่าหลักแล้วจะเป็นไม้จันทน์แต่ไม้จันทน์วันนี้หายากแล้ว จึงมีการริเริ่มนำไม้โมกมันมาทำดอกไม้จันทน์ วิทยาเทคนิคกำแพงเพชรทำมาแล้วในคราวพิธีถวายพระเพลิงพระศพสมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรินายก อาชีวะได้ร่วมทำถวายมาโดยได้รับการประสานจากท่านเจ้าคุณพระโสภณคณาภรณ์(สมจิตร) วัดบวรนิเวศวิหาร คราวนี้ท่านรองวณิชย์ ท่านก็เลยเสนอว่าอาชีวะควรทำโครงการสอนทำดอกไม้จันทน์ด้วยไม้โมกมันเพื่อสืบสานวิถีเอาไว้จึงเกิดโครงการนี้”
ดร.รุ่งธรรมบอกว่าในการดำเนินโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการหลักสูตร “การประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์จากไม้โมกมัน” ในครั้งนี้ บุคลากรที่เป็นตัวแทนของแต่ละอาชีวศึกษาจังหวัด จาก 77 จังหวัดที่เข้ารับการฝึกอบรมจะร่วมใจกันรังสรรค์ “ช่อทิพย์เทวมาลา” จำนวน 999 ช่อ ให้แต่ละแห่งทำที่ละ 5 ช่อ เพื่อนำไปมอบให้ส่วนกลาง สำหรับใช้ในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ต่อไป
“ช่อทิพย์เทวมาลา” ทุกช่อจะรังสรรค์ขึ้นอย่างสวยงาม ถูกต้องและสมพระเกียรติ เพื่อเป็นสัญลักษณ์แทนดวงใจของพสกนิกรชาวไทยทั่วทั้งแผ่นดิน ในการน้อมส่งเสด็จสู่สวรรคาลัยด้วยหัวใจแห่งความจงรักภักดี และสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙่ทรงมีต่อพสกนิกรชาวไทยอย่างหาที่สุดมิได้ สำหรับดอกไม้จันทน์ “ช่อทิพย์เทวมาลา”ดร.รุ่งธรรม ศรีวรรธนศิลป์ เป็นผู้ออกแบบ และฝึกสอน โดยนำไม้โมกมันมาไสด้วยกบวงทัด เพื่อให้ได้แผ่นไม้โมกมันที่บางเฉียบ แล้วนำมาตัดเป็นกลีบดอกดอกไม้ที่ต้องการ จากนั้นนำมาเข้ารูปจนเป็นดอกไม้ต่างๆ และนำมาจัดเข้าช่อเป็นดอกไม้จันทน์ ช่อทิพย์เทวมาลา
อาจารย์จากวิทยาลัยอาชีวศึกษาชลบุรีหนึ่งในผู้เข้าอบรมบอกว่าจริงๆทำดอกไม้จันทน์ทำเป็นแต่มาอบรมทำดอกไม้จากไม้โมกมันเพราะไม่เคยทำจึงอยากมาเรียนแล้วก็มีความตั้งใจว่าอยากทำดอกไม้จันทน์ไม้โมกมันถวายในหลวงรัชกาลที่9 ทำดอกไม้จันทน์ “ช่อทิพย์เทวมาลา”
จากสารพัดช่างสงขลา การอาชีพนครปฐม เทคนิคอุทัยธานี วิทยาลัยการอาชีพบ้านแพร้วที่ร่วมอบรมอยู่ในโต๊ะเดียวกันให้ความรู้สึกตรงกันว่า ดอกไม้จันทน์ทำด้วยกระดาษปั๊ม เปือกข้าวโพดก็ทำมาแล้ว แต่ทำด้วยไม้โมกมันเพิ่งได้ทำคราวนี้เป็นครั้งแรก เพราะที่ผ่านมาไม่เคยวัสดุแล้วก็ไม่มีวัสดุด้วย ทำให้ได้รู้จักว่าเนื้อไม้ที่ทำดอกไม้จันทน์แต่ละชนิดไม่เหมือนกัน บาง หนา ประโยชน์ต่างกัน แล้วก็ได้มาเรียนวิธีตัดดอก วางแบบตามเกรนตรงเนื้อไม้ แล้วได้ความรู้ด้วยว่าไม้โมกมันมีความหมายว่าหลุดพ้น
“พอรู้ว่ามีโครงการนี้สมัครเลย เพราะตั้งใจจะทำอะไรถวายในหลวงรัชกาลที่9อยู่แล้ว”ความรู้สึกตรงกันกำลังสำคัญที่ขาดไม้คือผู้ชำนาญการด้านไสกบวงทัดซึ่งเป็นช่างไม้หรือช่างก่อสร้างที่ผลิตแผ่นไม้โมกมันบางเฉียบคือนายปราโมทย์ อยู่สุภาพ บอกนับแต่ทางวิทยาลัยได้สรุปว่ามีโครงการตอนต้นปีก็เริ่มผลิตแผ่นไม้โมกมันบางที่สุดออกมาให้ได้ตามจำนวนที่ต้องการโดยนำนักเรียนนักศึกษาสายช่างก่อสร้างมาฝึกไสไม้เริ่มมาตั้งแต่เดือนมีนาคม โดยมีดร.รุ่งธรรมคอยดูแล มีนักศึกษาที่เข้าสู่โครงการนี้ 7 คน ชาย 5 คน หญิง 2 คนนักศึกษาหญิงคอยเก็บแผ่นไม้จากกบที่ไสแล้ว
“ตอนสมัครก็ไม่รู้เหมือนกันว่ารู้สึกยังไง รู้แต่ว่านี่เป็นงานที่ทำเพื่อให้ได้แผ่นบางๆของไม้โมกมันไปทำดอกไม้จันทน์ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ก็ดีใจและภูมิใจเพราะเคยได้ร่วมทำแบบนี้ครั้งที่ทำดอกไม้จันทน์ด้วยไม้ไมกมันเพื่อถวายพระเพลิงพระศพสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชฯ แล้วก็คิดว่าได้ฝึกความชำนาญทางช่างยิ่งขึ้น เพราะปรกติก็เรียนทางนี้อยู่แล้ว แต่ลุงช่างไม้ที่ควบคุมดูแลอยู่บอกว่า คราวนี้ไสไม้โมกมันให้บางที่สุดมีคุณภาพที่สุดเพื่อนำไปทำดอกไม้จันทน์ชื่อ “ช่อทิพย์เทวมาลา”ร่วมถวายพระเพลิงพระบรมศพ ก็ยิ่งภูมิใจและดีใจที่ได้ร่วมทำความดีถวายเป็นพระราชกุศล”ธราดล สุขสมบูรณ์ ปวช.3 ช่างก่อสร้างกล่าวในนามตัวแทนเพื่อนๆพร้อมรอยยิ้มขณะไสไม้ไปด้วย
“ช่อทิพย์เทวมาลา” ทุกช่อจะรังสรรค์ขึ้นอย่างสวยงาม ถูกต้องและสมพระเกียรติ เพื่อเป็นตัวแทนดวงใจของประชาชนชาวไทยทั่วทั้งแผ่นดิน ในการน้อมส่งเสด็จสู่สวรรคาลัยด้วยหัวใจแห่งความจงรักภักดี และสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ที่ทรงมีต่อพสกนิกรชาวไทยอย่างหาที่สุดมิได้ ไปตราบนิรันดร์
ความเป็นมาการทำดอกไม้จันทน์ด้วยไม้โมกมันนั้น ดร.รุ่งธรรม ศรีวรรธนศิลป์ อาจารย์เชี่ยวชาญ วิทยาลัยเทคนิคกำแพงเพชรขยายความว่า รูปแบบการประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์จากไม้โมกมัน จะประดิษฐ์เป็นดอกกุหลาบนวมินทร์ ดอกแก้ว และดอกราชาวดี ก่อนแล้วนำทั้ง 3 ดอกไม้ดังกล่าวมารังสรรค์เป็นช่อดอกไม้พิเศษ ในนาม “ช่อทิพย์เทวมาลา” ซึ่งมีความหมายว่า ดอกไม้ถวายเทวดาบนสรวงสวรรค์ โดยที่ในแต่ละช่อ จะประกอบไปด้วย ดอกกุหลาบนวมินทร์ จำนวน 9 ดอก หมายถึง ดอกกุหลาบที่เป็นสัญลักษณ์แห่งความรักอันบริสุทธิ์ ที่ประชาชนชาวไทยน้อมถวายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9ดอกแก้ว 9ดอกหมายถึงสิ่งที่มีค่าสูง เป็นที่รัก ที่นับถือบูชาของคนทั่วไป ดอกราชาวดี 9ดอกหมายถึง ดอกไม้ของพระราชาโดยจะมีการจัดช่อเรียงชั้นเป็นรูปทรง “พุ่มข้าวบิณฑ์” ซึ่งเป็นทรงพุ่มที่ใช้เป็นเครื่องตกแต่งหลังคาเรือนยอด โดยปักอยู่ส่วนบนสุดของยอดบุษบก ยอดมณฑป ยอดปราสาท ยอดมงกุฎ นอกจากนี้ ในแต่ละช่อประกอบด้วย ธูปไม้ระกำ เทียน และแกนไม้หอม โดยจะมีความยาวของช่อ 39 เซนติเมตร ผูกแต่งด้วยริบบิ้นสีทอง
“ไม้โมกมันเป็นไม้มงคลพระราชทานเป็นไม้ประจำจังหวัดราชบุรี ที่จริงโบราณก็เคยใช้ไม้โมกมันเกี่ยวกับพิธีถวายพระเพลิงมาแล้ว แม้ว่าหลักแล้วจะเป็นไม้จันทน์แต่ไม้จันทน์วันนี้หายากแล้ว จึงมีการริเริ่มนำไม้โมกมันมาทำดอกไม้จันทน์ วิทยาเทคนิคกำแพงเพชรทำมาแล้วในคราวพิธีถวายพระเพลิงพระศพสมเด็จพระญาณสังวรสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรินายก อาชีวะได้ร่วมทำถวายมาโดยได้รับการประสานจากท่านเจ้าคุณพระโสภณคณาภรณ์(สมจิตร) วัดบวรนิเวศวิหาร คราวนี้ท่านรองวณิชย์ ท่านก็เลยเสนอว่าอาชีวะควรทำโครงการสอนทำดอกไม้จันทน์ด้วยไม้โมกมันเพื่อสืบสานวิถีเอาไว้จึงเกิดโครงการนี้”
ดร.รุ่งธรรมบอกว่าในการดำเนินโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการหลักสูตร “การประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์จากไม้โมกมัน” ในครั้งนี้ บุคลากรที่เป็นตัวแทนของแต่ละอาชีวศึกษาจังหวัด จาก 77 จังหวัดที่เข้ารับการฝึกอบรมจะร่วมใจกันรังสรรค์ “ช่อทิพย์เทวมาลา” จำนวน 999 ช่อ ให้แต่ละแห่งทำที่ละ 5 ช่อ เพื่อนำไปมอบให้ส่วนกลาง สำหรับใช้ในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ต่อไป
“ช่อทิพย์เทวมาลา” ทุกช่อจะรังสรรค์ขึ้นอย่างสวยงาม ถูกต้องและสมพระเกียรติ เพื่อเป็นสัญลักษณ์แทนดวงใจของพสกนิกรชาวไทยทั่วทั้งแผ่นดิน ในการน้อมส่งเสด็จสู่สวรรคาลัยด้วยหัวใจแห่งความจงรักภักดี และสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙่ทรงมีต่อพสกนิกรชาวไทยอย่างหาที่สุดมิได้ สำหรับดอกไม้จันทน์ “ช่อทิพย์เทวมาลา”ดร.รุ่งธรรม ศรีวรรธนศิลป์ เป็นผู้ออกแบบ และฝึกสอน โดยนำไม้โมกมันมาไสด้วยกบวงทัด เพื่อให้ได้แผ่นไม้โมกมันที่บางเฉียบ แล้วนำมาตัดเป็นกลีบดอกดอกไม้ที่ต้องการ จากนั้นนำมาเข้ารูปจนเป็นดอกไม้ต่างๆ และนำมาจัดเข้าช่อเป็นดอกไม้จันทน์ ช่อทิพย์เทวมาลา
อาจารย์จากวิทยาลัยอาชีวศึกษาชลบุรีหนึ่งในผู้เข้าอบรมบอกว่าจริงๆทำดอกไม้จันทน์ทำเป็นแต่มาอบรมทำดอกไม้จากไม้โมกมันเพราะไม่เคยทำจึงอยากมาเรียนแล้วก็มีความตั้งใจว่าอยากทำดอกไม้จันทน์ไม้โมกมันถวายในหลวงรัชกาลที่9 ทำดอกไม้จันทน์ “ช่อทิพย์เทวมาลา”
จากสารพัดช่างสงขลา การอาชีพนครปฐม เทคนิคอุทัยธานี วิทยาลัยการอาชีพบ้านแพร้วที่ร่วมอบรมอยู่ในโต๊ะเดียวกันให้ความรู้สึกตรงกันว่า ดอกไม้จันทน์ทำด้วยกระดาษปั๊ม เปือกข้าวโพดก็ทำมาแล้ว แต่ทำด้วยไม้โมกมันเพิ่งได้ทำคราวนี้เป็นครั้งแรก เพราะที่ผ่านมาไม่เคยวัสดุแล้วก็ไม่มีวัสดุด้วย ทำให้ได้รู้จักว่าเนื้อไม้ที่ทำดอกไม้จันทน์แต่ละชนิดไม่เหมือนกัน บาง หนา ประโยชน์ต่างกัน แล้วก็ได้มาเรียนวิธีตัดดอก วางแบบตามเกรนตรงเนื้อไม้ แล้วได้ความรู้ด้วยว่าไม้โมกมันมีความหมายว่าหลุดพ้น
“พอรู้ว่ามีโครงการนี้สมัครเลย เพราะตั้งใจจะทำอะไรถวายในหลวงรัชกาลที่9อยู่แล้ว”ความรู้สึกตรงกันกำลังสำคัญที่ขาดไม้คือผู้ชำนาญการด้านไสกบวงทัดซึ่งเป็นช่างไม้หรือช่างก่อสร้างที่ผลิตแผ่นไม้โมกมันบางเฉียบคือนายปราโมทย์ อยู่สุภาพ บอกนับแต่ทางวิทยาลัยได้สรุปว่ามีโครงการตอนต้นปีก็เริ่มผลิตแผ่นไม้โมกมันบางที่สุดออกมาให้ได้ตามจำนวนที่ต้องการโดยนำนักเรียนนักศึกษาสายช่างก่อสร้างมาฝึกไสไม้เริ่มมาตั้งแต่เดือนมีนาคม โดยมีดร.รุ่งธรรมคอยดูแล มีนักศึกษาที่เข้าสู่โครงการนี้ 7 คน ชาย 5 คน หญิง 2 คนนักศึกษาหญิงคอยเก็บแผ่นไม้จากกบที่ไสแล้ว
“ตอนสมัครก็ไม่รู้เหมือนกันว่ารู้สึกยังไง รู้แต่ว่านี่เป็นงานที่ทำเพื่อให้ได้แผ่นบางๆของไม้โมกมันไปทำดอกไม้จันทน์ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ก็ดีใจและภูมิใจเพราะเคยได้ร่วมทำแบบนี้ครั้งที่ทำดอกไม้จันทน์ด้วยไม้ไมกมันเพื่อถวายพระเพลิงพระศพสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชฯ แล้วก็คิดว่าได้ฝึกความชำนาญทางช่างยิ่งขึ้น เพราะปรกติก็เรียนทางนี้อยู่แล้ว แต่ลุงช่างไม้ที่ควบคุมดูแลอยู่บอกว่า คราวนี้ไสไม้โมกมันให้บางที่สุดมีคุณภาพที่สุดเพื่อนำไปทำดอกไม้จันทน์ชื่อ “ช่อทิพย์เทวมาลา”ร่วมถวายพระเพลิงพระบรมศพ ก็ยิ่งภูมิใจและดีใจที่ได้ร่วมทำความดีถวายเป็นพระราชกุศล”ธราดล สุขสมบูรณ์ ปวช.3 ช่างก่อสร้างกล่าวในนามตัวแทนเพื่อนๆพร้อมรอยยิ้มขณะไสไม้ไปด้วย
“ช่อทิพย์เทวมาลา” ทุกช่อจะรังสรรค์ขึ้นอย่างสวยงาม ถูกต้องและสมพระเกียรติ เพื่อเป็นตัวแทนดวงใจของประชาชนชาวไทยทั่วทั้งแผ่นดิน ในการน้อมส่งเสด็จสู่สวรรคาลัยด้วยหัวใจแห่งความจงรักภักดี และสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ที่ทรงมีต่อพสกนิกรชาวไทยอย่างหาที่สุดมิได้ ไปตราบนิรันดร์