“วังหน้า”แต่ก่อนเคยมี“พระที่นั่งคชกรรมประเวศ” : เกร็ดเล็กเกร็ดน้อย

ปกิณกภาพ “พระที่นั่งคชกรรมประเวศ”วังหน้า ภาพนี้ถ่ายจากภาพแผ่นป้ายด้านหน้าพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ พระราชวังบวรสถานมงคล หรือ “วังหน้า” ปัจจุบันคือ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร บอกเล่าเรื่องเมื่อครั้งมีพระที่นั่งคชกรรมประเวศ ตั้งอยู่ด้านหน้าพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ “คชกรรมประเวศ” มีความหมายว่า “การเข้ามาสู่ช้าง” ณ บริเวณชาลาหน้ามุขพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ เดิมเป็นที่ตั้งของพระที่นั่งคชกรรมประเวศ ซึ่งเป็นพระที่นั่งเครื่องไม้ทรงปราสาทมีเกยสำหรับทรงพระคชาธาร (ช้างทรง) อยู่ทางด้านหน้า พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 (พ.ศ.2394 – 2411) โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเป็นพระเกียรติยศเฉพาะพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว คราวที่ทรงรับพระบวรราชาภิเษกเสมอด้วยพระมหากษัตริย์พระองค์ที่ 2 และเสด็จมาประทับที่พระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า) แห่งนี้ นับเป็นพระที่นั่งทรงปราสาทเพียงองค์เดียวที่สร้างขึ้นในวังหน้า ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 (พ.ศ.2411 – 2453) พระที่นั่งคชกรรมประเวศ เคยประกอบพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ในเวลาต่อมาพระที่นั่งองค์นี้ชำรุด ยากแก่การบูรณปฏิสังขรณ์ จึงโปรดเกล้าฯ ให้รื้อลง ยังคงเหลือเพียงส่วนฐานกับเกยพระคชาธาร (เกยช้าง) ตราบเท่าทุกวันนี้ (องค์ความรู้ฉบับย่อ ข้อมูลและภาพจากแผ่นป้ายพระที่นั่งคชกรรมประเวศ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร)